දොළොස්වන භාවය (Vyaya Bhava) වෛදික ජ්‍යෝතිෂයේ භාව විග්‍රහයකින් අතිශය සංකීර්ණතම මනෝභාවික හා ආධ්‍යාත්මික තත්ත්වයන් නිරූපණය කරන ස්ථානයකි. එය නිදුක්භාවය, නිවෘත්ති, ආර්ථික හා ශාරීරික වියයම්, ගුප්ත ජීවිතය, විදේශගත වීම, බන්ධන, නිදා තත්ත්වය, සහ මෝක්ෂය ආදිය යන කරුණු නියෝජනය කරයි.
“व्ययभावो मोक्षस्थानं भवति” යන ශ්ලෝකය අනුව — මෙම භාවය මෝක්ෂය හෙවත් අවසාන විමෝක්ෂය පිළිබඳ සංකේතමය ස්ථානයක් ලෙසද සැලකේ.
මූලාශ්‍ර අනුව විග්‍රහය
| ග්‍රහයා | දොළොස්වන භාවයේ ස්ථානයේදී ඇති ප්‍රතිඵල | මූල ග්‍රන්ථ යොමු |
|---|---|---|
| සූර්ය | නිදන් වියයම්, විදේශගත වීම, පීඩා සහ තනත්‍රික ප්‍රශ්න | Phaladeepika 11.13, Brihat Parashara Hora Shastra 24.5 |
| චන්ද්‍ර | අතිශය මනෝඇවසිලි, රහස් ජීවිතය, නිදා අධිකත්වය | Saravali 36.9 |
| බුධ | රහස් ලිපිගරුකයන්, කුටිනායක භාවය, විදේශීය කර්ම | Jataka Parijata 15.22 |
| ශුක්‍ර | විදේශීය ආදරය, රහස් විලාසිතාව, බුද්ධිමත් විමෝක්ෂය | Phaladeepika 12.17 |
| මංගල | රහස් විරෝධී කාර්ය, ආක්‍රමණශීලීත්වය, සිරගත වීමේ අවදානම | BPHS 24.6 |
| බෘහස්පති | ආධ්‍යාත්මික වියයම්, පුණ්‍ය විපාක, අධික ආදර්ශවාදය | Jataka Parijata 16.4 |
| ශනි | විපත්තිකාරක වියයම්, විරහිත ආදර්ශය, මෝක්ෂ උනන්දු | Saravali 38.2 |
| රාහු | රහස් විදේශ ගමන්, කාම සංවේගය, මනෝ ආශාධිත තත්ත්ව | Phaladeepika 12.23 |
| කේතු | මෝක්ෂය, විමෝක්ෂ ධ්‍යානය, තපස්, අසත්‍යයෙන් වෙන්වීම | BPHS 33.45 |
(1) Bṛhat Parāśara Hora Śāstra (BPHS) අනුව, දොළොස්වන භාවය කර්ම විපාක අවසාන ආවර්තනයක් ලෙසින් සැලකේ.
එහි ග්‍රහස්ථානය අනුව පුද්ගලයාගේ අවසාන කාලයේ අත්දැකීම්, නිවෘත්තී පාරමිතාව, සහ අවබෝධික විශේෂත්වය පෙන්වයි.
(2) Saravali හා Phaladeepika ග්‍රන්ථ අනුව, මෙය නිදා, රාත්‍රී පාලනය, සහ අන්තර්මනෝ දෘෂ්ටිය පෙන්වයි.
එම නිසා ශුක්‍රය හා බෘහස්පති මෙහි වාසය කිරීම ආධ්‍යාත්මික විවෘත්තියකට හේතු වේ.
(3) Jaimini Sutras අරමුණු අනුව, 12වන භාවයේ Chara Karakas (විශේෂයෙන් Gnātikaraka හා Mokshakaraka) තත්ත්වය පුද්ගලයාගේ ආත්ම විමෝක්ෂය හා කර්ම නියෝජනය මැනීමට භාවිතා වේ.
(4) Sanjay Rath සහ P.V.R. Narasimha Rao විසින් ඉගැන්වෙන නවකාලීන විග්‍රහයන් අනුව, 12වන භාවය Kala Chakra Dasha ක්‍රමයේ Vyaya Pada ලෙස භාවිතා වන අතර එය සත්‍ය භාවික විමෝක්ෂ අවධි පෙන්වයි.
විග්‍රහය
-
ධන හා විදේශ ගමන්:
සූර්ය, බුධ, ශුක්‍ර යන ග්‍රහ මෙහි සිටින විට විදේශීය සම්පත් හා විදේශ ගත වීමේ ලකුණක් වේ.
එහෙත් මංගල හා ශනි මෙහි සිටින විට එම ගමන් අභාග්‍යකාරී විය හැක. -
මානසික හා ආත්මික ස්වභාවය:
චන්ද්‍ර සහ කේතු මෙහි වාසය කරන විට, පුද්ගලයාට භාවනාව, නිශ්ශබ්ද ජීවිතය හා අභ්‍යන්තර අවබෝධය ඇති වේ. -
රහස් ගුප්තකාරීභාවය:
රාහු මෙහි සිටින විට පුද්ගලයා අතිශය රහස්මය කාර්යයන් (intelligence, espionage, secret service) තුළ නියුක්ත විය හැක. -
මෝක්ෂය සහ නිවෘත්ති:
බෘහස්පති හා කේතු මෙහි සුභ ගතින් සිටින විට “जीवन्मुक्त” (jīvanmukta) තත්ත්වය ඇතිවිය හැක.
නිගමනය
දොළොස්වන භාවය වෛදික ජ්‍යෝතිෂයේ විමෝක්ෂ පථයේ අවසාන මංසන්ධියකි.
මෙය භෞතික වියයම් හා නාශය පමණක් නොව, ආත්ම විවෘත්තිය, ආත්ම විමෝක්ෂය හා අභ්‍යන්තර ප්‍රභෝධය ද නියෝජනය කරයි.
එබැවින්, ජ්‍යෝතිෂීය විශ්ලේෂණයකදී මෙම භාවය අනවශ්‍ය වියදම් පිළිබඳව පමණක් නොව, ජීවිතයේ විමෝක්ෂ පථය පිළිබඳ අභ්‍යන්තර දෘෂ්ටියක් ලෙස සැලකිය යුතුය.
ආශ්‍රය ලැයිස්තුව
- Parāśara, M. (n.d.). Bṛhat Parāśara Horā Śāstra. Delhi: Chaukhamba Press.
- Mantreśvara. (n.d.). Phaladeepika. Varanasi: Motilal Banarsidass.
- Kalyana Varma. (n.d.). Saravali. Delhi: Chaukhamba Press.
- Rao, P. V. R. Narasimha. (2005). Vedic Astrology: An Integrated Approach.
- Rath, S. (2000). Crux of Vedic Astrology: Timing of Events. New Delhi: Sagar Publication
