ජ්‍යෝතිෂයේ හයවෙනි භාවය (ଷෂ්ඨ භාවය) සහ බෞද්ධ දර්ශනයේ කාමයන්ගේ ආදීනව (නිද්දෙසපාළියේ විග්‍රහය) අතර ගැඹුරු සම්බන්ධයක් විමසා බලන අයුරින්.
🔹 පළමුව – ජ්‍යෝතිෂයේ හයවෙනි භාවය
හයවෙනි භාවය (ଷෂ්ඨ භාවය) කියන්නේ:
- රෝග, ශත්‍රු, ඍණ, සේවක, තනතුරු සටන්, හා ආගන්තුක දෝෂ යන කරුණු පෙන්නුම් කරන භාවයකි.
- එය ලග්නයෙන් බලන විට “මනසට බාහිරවින් පැමිණෙන දෝෂාත්මක බලවේග” – එනම්, අන්‍යයන්ගේ ක්‍රියාවලිය නිසා මනස තුළ උත්පන්න වන “කේතනික සංවේග” – යනු කාම, ක්‍රෝධ, මෝහ, මද, මාත්සර්ය යන ගුණ විරෝධී ක්ලේශයන් ලෙස දැක්වෙයි.
- එනිසා ජ්‍යෝතිෂයේ මේ භාවය මනෝවිද්‍යාත්මක "reactional field" එකක් ලෙස හැඳින්විය හැක — එනම් පරිසරයෙන් පැමිණෙන උත්තේජනාවන්ට සිතේ උත්තරය (defense response).
🔹 දෙවනි – බෞද්ධ දර්ශනයේ කාමයන්ගේ ආදීනව
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් දක්වා ඇති මේ 11 උපමා කාමයන්ගේ අවසාන ආදීනවය පිළිබඳ ගැඹුරු විවේචනයකි.
එහි මූලික කරුණ වන්නේ — කලතුරක් රසවත් මෙන් පෙනෙන වස්තුකාමය හා ක්ලේශකාමය අවසානයේ දුක, භය, පීඩා, හා විනාශය පමණක් මගින් අවසන් වන බවයි.
🔹 තෙවෙනි – මේ දෙක එකට කියවූ විට ඇති වන ගැඹුරු නිගමනය
1. ආගන්තුක දෝෂය හා බාහිර උත්තේජනය
හයවෙනි භාවයේ ආගන්තුක දෝෂය කියන්නේ බාහිර පරිසරයෙන්, අන්‍යයන්ගේ ක්‍රියාවලියෙන්, හෝ ලෝකීය අත්දැකීම් වලින් උත්පන්න වන ක්ලේශික මනෝභාවයන්ය.
ඒ මනෝභාවයන් — කාම ලෝභ, ක්‍රෝධ, මෝහ, මද, මාත්සර්යය යන සම්පූර්ණ ක්ලේශ පංචකයයි.
බෞද්ධ විග්‍රහයේ විවිධ උපමා මගින් දැක්වෙන්නේ මේ ක්ලේශයන් මනසට ඇතුල්වීමේ ක්‍රමය හා ඒවා නිසා සිත අතින් අත්දැකෙන දුකයි.
ඒ අනුව හයවෙනි භාවයේ ආගන්තුක දෝෂය යනු — මෙම 11 උපමා මගින් විස්තර වන කාම ආදීනවයම ජ්‍යෝතිෂයේ භාව ක්ෂේත්‍රයක් ලෙස නිරූපිත වීමකි.
2. කාම ලෝභය = අට්ඨිකඞ්කලූපමා කාමය
ලෝභය (desire) යනු ආගන්තුක දෝෂයන්හි මූලයයි.
ඒ අනුව "ලේමස් නැති ඇට කැබැල්ලක්" මෙන් අනිතිමක හා අසත්‍ය ආශ්‍රිත රසයක් පසුපස යන මනස, හයවෙනි භාවයේ ලෝභ ග්‍රහයක (උදා: ශුක්‍ර, චන්ද්‍ර, හෝ රාහු) අධික බලයෙන් පෙන්නුම් කරයි.
3. මංසපේසූපමා හා තිණුක්කූපමා කාමා – සමාජීය සටන්, ඍණ සහ ශත්‍රු භාවය
කාමයන් බහු සාධාරණව ඇති බව පෙන්වෙන මෙම උපමාවන් මගින් “සමාජීය ආරෝපණ, අයත්භාවය, හිංසා” පෙන්වයි.
මෙම තත්ත්වය හයවෙනි භාවයේ "ශත්‍රු සටන් හා ඍණය" ලෙස ප්‍රකාශ වේ.
එනම්, අන්‍යයන්ගේ වස්තූන් ගැන ලෝභය හේතුවෙන් මනස තුළ සටන්කාරී විකෘතියක් ඇතිවීම.
4. අඞ්ගාරකාසූපමා හා සත්තිසූලූපමා – ක්‍රෝධ හා පීඩා
ගිනි අඟුරු හා සැත්හුල උපමාන් මගින් පෙන්වෙන්නේ කාමය හෝ රාගය මනසට ඇතුළු වූ විට එය ක්‍රෝධය හා විද්‍රෝහය ලෙස පිපිරීමය.
ජ්‍යෝතිෂයේ මෙය හයවෙනි භාවයේ කේතු, මංගල, හෝ සූරිය ග්‍රහ බලය වැඩි විට දැක්වෙයි — එනම්, ගිනි ග්‍රහ බලය මනසට පීඩාත්මක ක්‍රියාවලියක් උත්පන්න කරයි.
5. සුපිනකූපමා හා යාචිතකූපමා – මෝහය හා අනිතිම භාවය
සිහින හා තාවකාලික භාවය පෙන්වෙන්නේ මෝහ දෝෂය — මනස අනිත්‍ය භාවය නොදැන මෘග්මය අත්දැකීම්වලට ඇලී සිටීම.
මෙය හයවෙනි භාවයේ චන්ද්‍ර–රාවු සම්බන්ධතාවය මගින් විශේෂයෙන් දැක්විය හැක.
6. අසිසූනූපමා හා අග්ගික්ඛන්ධූපමා – මනෝ විනාශය හා ක්ලේශ ගිනිය
මෙම උපමා දෙකෙන් පෙන්වෙන්නේ කාමික ආශාව මනස හා ශරීරය දෙකම දවා විනාශයට පමුණුවන අයුරය.
ඒ හයවෙනි භාවයේ අධික ක්ලේශ බලය ඇති විට – විශේෂයෙන් රාහු, කේතු, හෝ මංගල බලය වැඩි විට – පුද්ගලයාගේ මනස විනාශකාරී ක්‍රියාවලියට යොමු වන බව දක්වයි.
ජ්‍යෝතිෂයේ හයවෙනි භාවය යනු:
“අන්‍යයන්ගේ ක්‍රියාවලිය මගින් මනස තුළ උත්පන්න වන ආගන්තුක ක්ලේශයන්ගේ ක්ෂේත්‍රයයි.”
බෞද්ධ විග්‍රහයේ කාමයන්ගේ ආදීනව යනු:
“ආගන්තුක ක්ලේශයන්ගේ ව්‍යුහය හා ඒවා මගින් සිත විනාශ වන ක්‍රමයයි.”
එමඟින් බෞද්ධ විවේචනය මනෝවිද්‍යාත්මකව සරලව කියන්නේ ජ්‍යෝතිෂයේ හයවෙනි භාවයේ අර්ථයයි —
කාම ලෝභය, ක්‍රෝධය, මෝහය, මදය, මාත්සර්යය යන ආගන්තුක ක්ලේශයන් මනසට ඇතුළු වූ විට එය අභ්‍යන්තර දුක්ය හා විනාශය නිමවන ක්ෂේත්‍රය බවයි.
🔹 සංක්ෂේප නිරූපණය (වගුවක් ලෙස)
| භාව / දර්ශනය | විස්තරය | බෞද්ධ උපමා සමග සම්බන්ධය | ක්ලේශය |
|---|---|---|---|
| 6th Bhava – Āgantu Dōsha | මනසට බාහිර ක්‍රියාවලියෙන් උත්පන්න වන අසත්‍ය ආශාව | අට්ඨිකඞ්කලූපමා – ලේමස් නැති ඇට | Kāma–Lobha |
| 6th Bhava – Conflict/Enemy | අන්‍යයන් සමග සටන්, අයිතිභාවය | මංසපේසූපමා | Mātsarya |
| 6th Bhava – Suffering through Desire | කාමය නිසා භය, ශෝක | තිණුක්කූපමා | Kāma–Chanda |
| 6th Bhava – Fire of Anger | මනස දැවෙන ක්‍රෝධය | අඞ්ගාරකාසූපමා | Krodha |
| 6th Bhava – Delusion | අනිත්‍ය භාවය නොදැන සිහිනයක් මෙන් ඇලීම | සුපිනකූපමා | Moha |
| 6th Bhava – Pain from Lust | රාග ගින්නෙන් සිත දැවීම | අග්ගික්ඛන්ධූපමා | Rāga / Moha |
| 6th Bhava – Moral Erosion | ශීල විනාශය | අසිසූනූපමා | Mada |
| 6th Bhava – Fear, Anxiety | කාමය නිසා සිත විදීම | සත්තිසූලූපමා | Bhaya / Dukha |
🔹 නිගමන වචනය
ඒ අනුව —
හයවෙනි භාවය යනු ලෝකීය විෂය භාවයන්ගේ ආදීනවය ප්‍රකාශ වන මනෝක්ෂේත්‍රයකි.
කාම ආදීනව උපමා 11ක් විස්තර කරන්නේ එම භාවයේ මනෝවිද්‍යාත්මක ගති විරූපණයයි.
ඒක අතුරින් ආගන්තුක දෝෂ යනු බාහිර පරිසරයේ දෘෂ්ට විෂයන්ට අල්පමන මනස අසතුටින්, ආශාවෙන් හෝ විරෝධයෙන් පරිවර්තනය වීමයි.
එය විශ්ලේෂණාත්මකව කියන්නෙ —
"කාම ලෝභ ක්‍රෝධ මෝහ මද මාත්සර්ය යන ක්ලේශයන් මනසට ආගන්තුක ලෙස ඇතුළුව විද්‍යුත් ගිනි දැල් වැනි විනාශකාරී අයුරින් ක්‍රියා කරන අභ්‍යන්තර විෂයන්ය.
No comments:
Post a Comment
ඔබගේ ප්‍රතිචාරය කර්තෘ අනුමැතියට යටත්ව අඩවියෙහි ප්‍රකාශයට පත් කෙරනු ඇත.
© M. M. Rohana Wasantha